Rękopis sprzed lat (cz.1)

Został znaleziony w Łęgu na strychu domu rodziny Kujawskich, spadkobierców Józefa Kujawskiego, który 113 lat temu zapisywał te kartki. Notatki w nim prowadzone są od 12 września 1893 r. do czerwca 1896 r. Stanowiły one odpisy korespondencji wysyłanych do „Gazety Gdańskiej”. Zapiski pozwalają nam poznać stronę życia społecznego w naszym regionie u schyłku XIX w., a w szczególności walkę o polskość pomorskiej wsi w obliczu germanizacji.

„18 listopada”
Donoszę Szanownym Rodakom w Łęgu i okolicy, że odbędzie się w niedzielę dnia 26 bm. O godz. 4 po południu na sali pani Smaglińskiej zebranie w celu założenia Towarzystwa Polskiego. Zwracam na to uwagę, aby jak najliczniej przybyła nasza młodzież i starsi wiekiem, ażeby można mieć liczne stałe a potrzebne wprost nam Polskie Towarzystwo. O jak najliczniejszy udział Wiarusów uprasza Teodor Pestka w Łęgu.

„5 grudnia”
W niedzielę 19 bm. Wyprawiał pewien oberżysta zabawę z muzyką, aby zarobić na tych którzy z roboty przyjechali, bo teraz maja marki w kieszeniach. Choćby im kto na dwóch drewnach zagrał, to młodzież, która przez lato była na robocie się stawi a hula i hula. Chłopcy 15 – 16 letni z kapeluszem na bakier z łańcuszkiem przy kamizelce i cygarem w gębie wywijają w prawo i lewo, aż sromota patrzeć, jak piją i piją póki grosz w kieszeni. Jak przyjdzie znów przyjść na robotę, to proszą pożyczyć na podróż. Jakiś robotnik nie chciał zapłacić za taniec, więc go gospodarz chciał go wyrzucić, ale się nie dał i butelką w twarz brata gospodarza, który przez kilka tygodni będzie miał pamiątkę. Dnia 24 wyjechał tutejszy rzeźnik z mięsem na sprzedaż do dalszych wiosek. Gdy stanął w O., wszedł do karczmy, pytając czy mięsa nie kupują. Kazał przy tym podać sobie kieliszek i usiadł. W tym czasie jakiś złodziej wsiadł na wóz, podciął konia i pojechał w pole, niedaleko do drugiej wsi. Tam rozbił skrzynię, wykradł mięso i drapnął. Rzeźnik wyszedłszy z karczmy, szukał konia i wozu do północy, wreszcie w polu znalazł, lecz w skrzyni mięsa nie było, zamiast mięsa dwa kamienie. Złodziej będzie miał kilka smacznych obiadów, a rzeźnik, któremu się tak osobliwe powodzi poniósł dotkliwą stratę.  

„19 grudnia”
Popierajmy się
Mamy niektórych, którzy mienią się tęgimi Wiarusami i Polakami, a swoja drogą bez Żyda się obejść nie mogą, aż się ckliwie robi, patrząc na to popieranie i lgnięcie do Żydów. Jesteśmy niepoprawni i krzywdę sami sobie wyrządzamy, omijając polskich kupców, przemysłowców, choć możemy u nich równie dobry i tani towar dostać. Za darmo nikt nic nie da, czy on swój czy obcy, po co więc tam nieść ciężko zapracowany grosz do obcej kieszeni. Nie mów bracie, co mnie tam kupcy obchodzą, niech każdy myśli o sobie, itp., bo to najbłędniejsze pojęcie. Podrosną córki, za żyda ich nie wydasz, za Lutra też z pewnością nie wydasz je, za Polaka, za kupca, może za rzemieślnika. A czy nie będzie obchodziło abyś dziecku swojemu znośną dał przyszłość, aby zięć co miał, kiedy swój pieniądz zaniesiesz do Niemca i Żyda. Masz kilka synów, wyjdą na ludzi jeden lub drugi i osiądzie w mieście lub na wsi, zakocha się w córce rzemieślnika lub kupca. Czyż nie cieszyłbyś się gdybyś dostał pannę z groszem. A skąd ma być posag dla córek polskich, kiedy ty bracie grosz swój do Niemców i Żydów zanosisz. Wy matki Polki po wsiach i po miastach, nie wynoście grosza do obcych, bo pamiętajcie, ze robiąc to, krzywdzicie córki i syny wasze. Są miedzy nimi i tacy, którzy z zazdrości nie idą do swego, bo nie chcą widzieć, aby się swój dorobił. Ci to już bardzo grzeszą. Twierdzą niektórzy z nich, ze u Żyda taniej, ale…(wyrwana kartka)

„15 lutego 1894 r.” 
W czwartek wracało dwóch gospodarzy z Czerska do domu. Na drodze spotkali psa, który tak wystraszył konie, ze te stanęły dębem i nie chciały ruszyć dalej. Wtedy jeden zszedł z wozu i wespół woźnicą starał się psa odegnać. Drugi został na wozie, lecz pies bity wleciał między konie, które jak szalone ruszyły z miejsca. Siedzący na wozie gospodarz utrzymać ich nie mógł, a obawiając, żeby go konie w przepaść nie uniosły, wyskoczył z wozu i mocno się poranił. Konie pędziły dalej i nazajutrz znaleziono je daleko za Łęgiem. Musiały biec całą noc i dopiero w lesie przystanęły.

„17 lutego”
Wicher poniedziałkowy poczynił naszym gospodarzom wiele szkody, pozrywał dachy z trzech budynków, płoty i drzewa połamał. Gospodarzowi B. na wybudowaniu w Lipkach obalił stodołę, którą łońskiego roku wystawił. Byłby stracił konia i krowę, gdyby nie zdołano w czas wyprowadzić zwierząt. Innemu gospodarzowi obalił wicher szopy przy cegielni. Nie pamiętamy takiego jak w latosim roku wichru, któryby takie szkody wyrządził. We wtorek spadło sporo śniegu. Jeżeli mrozu nie będzie, a więcej śniegu spadnie, który poleży dłuższy czas, to może być złe z oziminami w polu.
Na weselu w pewnej wsi uderzył parobczak w twarz dziewczynę za to, że miała na jego kochankę coś powiedzieć. Nie namyślając się długo, kazała sobie dziewczyna skargę do sądu napisać. Gdy się o tym młodzieniec dowiedział, udał się do niej z prośbą, aby się z nim pogodziła. Po wielkim błądzeniu dala się panna udobruchać, ale musiał za jej uderzenie 20 marek zapłacić. Niech to będzie przestrogą dla tych taneczników, którzy przez lato za Berlinem używają a zimą w domu bójki wszczynają biorąc się do policzkowania, gdy która z dziewcząt z nimi do tańca iść nie chce.

„15 marca 1894 r.”
Czytając zawsze z wielką chęcią „Gazetę Gdańską” z przyjemnością zauważyłem, że porusza ona wszystkie kwestie, które nas najbliżej obchodzą. Może zatem nie byłoby od rzeczy poruszyć kwestię nowo zaprowadzonej mody w ubiorach naszych.
Młodzież nasza, wychodząc na robotę do Saksonii lub Pomeranii, gdy na zimę wraca do wsi rodzinnej, zarobionych pieniędzy nie oszczędza ale na nowe wymysły w strojach i ubiorze wydaje. Dziewczęta w kapeluszach, nowomodnych sukniach jedna drugą przesadzić by chciała. Zgorszenie tylko z tego wynika, bo biedniejszym przewraca się w głowie jak na stroje nie mają, to w niedzielę do kościoła nie idą. Niejedna córka robi matce wyrzuty i kłótnie wszczyna, ze jej na stroje nie daje. Uprze się i mimo próśb i kar do kościoła w skromniejszym ubraniu nie pójdzie. Biedny, nie biedny, pan czy sługa, ani ich teraz odróżnić nie można, bo czem który mnie znaczy to sądzi się na modniejszy ubiór, ażeby choć ubiorem świecić światu…cdn.

Artykuł pochodzi z portalu www.chojnice24.pl

• Komentarze Chojnice24 (9)
• Komentarze Facebook (...)